به گزارش تمدن کرمانشاه ،اگر روزگاری خالکوبی تنها بر بازوی مردان زورخانه یا پهلوانان قدیمی دیده میشد اما امروز در کوچهها و مراکز خرید کرمانشاه روی پوست جوانانی دیده میشود که بیشترشان به دنبال زیبایی یا متفاوت بودن هستند؛ خبرنگارایرنادر خیابانهای مرکزی شهر دهها نمونه از این نقشها را مشاهده کرده است؛ نوشتهای کوتاه بر گردن، شاخه گلی ظریف روی انگشت و طرحی درشت بر پشت بازو که بهسختی زیر تیشرت جای گرفته است.
سِیر تکاملی تتو؛ از آیینهای باستانی تا مدرنترین خیابانها
تتو سابقهای هزارانساله دارد و در قبایل باستانی، خالکوبی نشانهای آیینی یا قبیلهای بود؛ در مصر باستان معنای باروری داشت، در ژاپن نماد وفاداری یا مجازات بود و در فرهنگهای بومی آمریکا وسیلهای برای نمایش شجاعت یا تعلق قبیلهای محسوب میشد.
در ایران نیز عشایر و روستاییان غرب کشور گاهی نقوشی روی بدن حک میکردند که باور داشتند خاصیت درمانی دارد یا برای زیبایی زنان به کار میرفت؛ در میان پهلوانان و سربازان هم خالکوبی رواج داشت و نماد غیرت یا قدرت بود.
امروز اما همان نشانههای باستانی در قالب طرحهای ظریف و رنگی وارد خیابانهای کرمانشاه شدهاند؛ جایی که نسل جدید از آن برای بیان فردیت خود استفاده میکند و به نوعی پیوندی میان سنتهای دیرین و مدگرایی امروز شکل داده است.
خیابانی که زیر پوست شهر طرح میخورد؛ از نوبهار تا فردوسی
در یکی از کافههای خیابان نوبهار، دختری جوان پروانهای کوچک روی مچ دستش را به دوستانش نشان میدهد و میگوید این طرح برایش یادگاری از دوران دانشجویی است؛ در پارکی در محدوده نوبهار دو جوان روی نیمکت نشستهاند و عکس تتوی تازهشان را برای دوستانشان در شبکههای اجتماعی میفرستند.
در باشگاههای ورزشی هم بازوهایی با طرحهای درشت و رنگی به چشم میخورند که بهنوعی نمایش قدرت و بدنسازی تلقی میشود؛ اما در بازار سنتی شهر، نگاهها متفاوت است، فروشندهای میانسال با اشاره به بازوی مشتری جوانی میگوید «این چیزها به فرهنگ ما نمیخوره، جوونا امروز دنبال مُد هستن ولی فردا پشیمون میشن».
در واقع میتوان گفت خیابانهای کرمانشاه امروز همزمان هم صحنه نمایش سلیقههای مدرن است و هم میدان برخورد سنت و مدرنیته.
هشدار یک پزشک کرمانشاهی نسبت به گسترش پدیده تتو در میان جوانان: زخمی ماندگار بر جسم و روح
اینکه تتو از نظر علم پزشکی ضرر دارد یا منفعت را دکتر فرزین معتمدی، پزشک پوست و مو در گفت و گو با خبرنگار ایرنا جواب داد و با هشدار نسبت به افزایش روزافزون پدیده تتو در میان جوانان و نوجوانان کرمانشاه، بهویژه در میان دختران، گفت: «تتو نه نشانه زیبایی است و نه نشانه پیشرفت؛ بلکه زخمی ماندگار بر جسم و روح انسان است.»
وی افزود: متأسفانه در سالهای اخیر، تتو بهعنوان یک مد و الگوی رفتاری غلط در حال گسترش است و بسیاری از جوانان بدون آگاهی از عوارض و پیامدهای آن، اقدام به انجام این کار میکنند.
دکتر معتمدی با اشاره به خطرات پزشکی و علمی تتو اظهار داشت: «رنگها و مواد شیمیایی مورد استفاده در تتو اغلب حاوی ترکیبات سمی و فلزات سنگین هستند که میتوانند وارد خون شده و موجب بروز بیماریهای پوستی، عفونت، هپاتیت و حتی سرطان شوند.»
این پزشک پوست و مو افزود: «در بسیاری از موارد، وسایلی که برای تتو بهکار میرود بهصورت غیربهداشتی استفاده میشود و خطر انتقال بیماریهای خطرناک مانند HIV و هپاتیت را به همراه دارد.»
وی با بیان اینکه پاک کردن تتو نیز کار سادهای نیست، ادامه داد: «حذف تتو با لیزر بسیار پرهزینه، دردناک و در پاره ای موارد بدون نتیجه کامل است؛ بهگونهای که آثار زخم، تغییر رنگ پوست و سوختگی برای همیشه باقی میماند.»
دکتر معتمدی در ادامه، این پدیده را از دیدگاه روانی و اجتماعی نیز آسیبزا دانست و گفت: «تتو اغلب تصمیمی احساسی و لحظهای است، اما اثر آن برای همیشه روی بدن میماند. بسیاری از افراد بعدها دچار پشیمانی، کاهش اعتمادبهنفس و مشکلاتی در ازدواج یا اشتغال میشوند.»
او تأکید کرد: «در بسیاری از فرهنگها و جوامع، تتو با آسیبهای اجتماعی، گروههای بزهکار و سبک زندگی ناسالم پیوند خورده است و رواج آن در میان نوجوانان میتواند نگرانکننده باشد.»
این پزشک کرمانشاهی در پایان با بیان اینکه آگاهیبخشی به جوانان ضروری است، گفت: «جوانی فرصتی طلایی برای شکوفایی استعدادها، علمآموزی و ساختن آینده است، نه برای سپردن بدن به طرحهایی که جز آسیب و پشیمانی ثمری ندارند. از خانوادهها، مربیان و رسانهها انتظار میرود با اطلاعرسانی صحیح، مانع گسترش این الگوی غلط در جامعه شوند.»
نقشهایی که حرف میزنند؛ زبان تصویری نسل جدید
کارشناسان اجتماعی بر این باورند که تتو برای نسل جدید تنها یک مُد نیست، بلکه زبانیست تازه برای گفتن آنچه با کلمات نمیتوان گفت.
یونس اکبری، جامعهشناس و عضو هیات علمی دانشگاه با بیان اینکه تتو نوعی زبان تصویری است، گفت: تتو زبانی است که بدون کلام، خاطره، باور یا حتی اعتراض فرد را نشان میدهد؛ در جامعهای که فرصتهای بروز فردیت محدود است، نقشهای روی بدن به ابزاری برای متفاوت بودن تبدیل میشود.
این عضو هیات علمی ادامه داد: به بیان دیگر هر طرح روی پوست یک داستان شخصی است؛ بعضی یادگاری از یک عشق، برخی نشانهای از یک باور و عدهای هم صرفا یک انتخاب زیباییشناسانه.
زیبایی یا زخم ماندگار؟ روایت پزشکی از پشت پرده تتو
پزشکان اما هشدار میدهند که این نقشها همیشه بیخطر نیستند؛محسن احمدی، متخصص پوست در گفتوگو با خبرنگار ایرنا گفت: بسیاری از مراکز تتو فاقد مجوز هستند و رعایت نکردن بهداشت، خطر انتقال بیماریهایی مانندهپاتیتوHIV«ایدز» را بالا میبرد؛ از طرفی پاککردن تتو هم بسیار پرهزینه و گاهی ناممکن است.
وی با بیان اینکه در مواردی، تتو به جای زیبایی، به منبعی از عفونت و زخمهای ماندگار تبدیل میشود، ادامه داد: انتخابهای هیجانی امروز میتواند فرد را سالها درگیر عوارض پزشکی کند پس جوانان برای زدن تتو باید به مراکزی که بهداشت را رعایت میکنند مراجعه کنند.
زیر پوست شهر؛ وقتی تتو در مراکز غیرمجاز سلامت را تهدید میکند
در ایران، برخلاف بسیاری از کشورهای دنیا مرکز رسمی و مجاز برای تتو وجود ندارد و همین موضوع باعث شده که عملا هیچ نظارت قانونی بر کیفیت خدمات و بهداشت مراکز تتو اعمال نشود؛ بسیاری از جوانان برای انجام خالکوبی به مراکز غیررسمی یا حتی خانهها و فضاهای غیرمجاز مراجعه میکنند که ریسک ابتلا به بیماریهای پوستی و عفونی را افزایش میدهد.
کارشناسان معتقدند که نبود مراکز مجاز، خطرات سلامت و عفونتهای پوستی را افزایش میدهد و کنترل اجتماعی این پدیده را دشوار میکند؛محسن احمدیدر این باره میگوید: ایجاد مراکز مجاز تحت نظارت وزارت بهداشت و فرهنگسازی درباره ریسکها و بهداشت تتو میتواند هم سلامت افراد را تضمین کند و هم امکان بهرهگیری مسئولانه از این هنر را برای جوانان فراهم آورد.
از طرفیسعید جلالی، روانشناس اجتماعی نیز با تاکید بر اینکه ارائه مشاوره قبل از انجام تتو و آموزش نکات بهداشتی برای شهرون ضروری است، ادامه داد: این امر میتواند به کاهش تصمیمات هیجانی و آسیبهای احتمالی جسمی و روانی به خصوص در بین جوانان و نوجوانانی که قصد انجام تتو را دارند کمک کند.
بدنهایی که تبدیل به بوم نقاشی شدهاند؛ روایت میدانی از دانشگاهها تا باشگاهها
نگاهی به دانشگاهها، پارکها، کافه و باشگاههای کرمانشاه کافی است تا متوجه شویم تتو دیگر یک پدیده پنهان نیست بلکه به بخشی از زندگی روزمره نسل جوان تبدیل شده است؛ از طرحهای مینیمال و ظریف روی انگشتان گرفته تا نقوش پرجزئیات روی ساعد و بازو، هر کدام داستانی از هویت، زیبایی یا حتی اعتراض در خود دارند.
در باشگاههای بدنسازی، این طرحها تبدیل به نماد قدرت و برندسازی شخصی میشوند؛ در محافل دوستانه نمادی از صمیمیت و خاطرهاند و در خیابانها به نشانهای از جرات و متفاوت بودن تبدیل شدهاند همچنین در کافیشاپها و پیادهروها، میتوان جوانانی را دید که هر حرکتشان هر دست تکان دادن و هر لبخند، طرح روی بدنشان را برجستهتر میکند، گویی خیابانهای شهر خود به یک گالری زنده تبدیل شدهاند.
تتو در کرمانشاه همچون بسیاری از شهرهای ایران از حاشیه به متن آمده و بخشی از جوانان آن را انتخابی آگاهانه برای زیبایی یا بیان فردی میدانند و گروهی دیگر آن را تهدیدی برای سلامت و فرهنگ میشمرند و پرسشی که همچنان بیپاسخ مانده است؛ تتو مد است یا معضلی اجتماعی؟
پاسخی که تنها با آگاهیبخشی، گفتوگوی اجتماعی و نگاه واقعبینانه به انتخابهای نسل جدید میتواند روشن شود.